یخچال طبیعی پاکدشت معروف به یبر داغلان

نادی نیوز : یخچال طبیعی پاکدشت در محله‌ای کوچک و قدیمی با نام «یبر» در منطقه حصارامیر پاکدشت قرار دارد.

این محل درگذشته فضای سرسبز و با طراوتی داشت.

 اما اکنون با بزرگ و شلوغ‌تر شدن، اثری از آن سرسبزی نیست.

 از آن روزها، یک اثر تاریخی و جالب از دوره قاجار به‌یادگارمانده که خیلی معروف نیست.

با اینکه در فاصله ۴۰ کیلومتری تهران قرار دارد، کم‌تر کسی از وجود آن باخبر است.

مدتی است یخچال یبر داغلان بنای تاریخی، ارزشمند و سند هویت و اصالت این دیار کهن محسوب می‌شود.

این اثر تاریخی اکنون در کانون توجه قرار گرفته و نارضایتی دوستداران اماکن تاریخی و فرهنگی شهر را به دنبال داشت و از بی‌مهری و کم‌توجهی متولیان امر سخن می‌گویند.

 به‌نوعی که رهاسازی، تخریب توسط عوامل طبیعی، تخریب عمدی داخل توسط عوامل انسانی، موجب ازبین‌رفتن کامل حوضچه و ۶۰ درصد از دیواره اصلی ساختمان یخچال (دیوار سایه‌انداز) شده بود.

مشخصات کلی بنای تاریخی یخچال طبیعی پاکدشت

این یخچال در زمستان، مخصوص انباشت برف‌ و یخ بود و در تابستان استفاده می‌شد.

 این در حالی است که اهالی یبر، اطلاعات دقیقی از تاریخچه و آیین برگزاری آن روزها ندارند.

 یخچال یبر داغلان دارای گنبدی مخروطی شکل به ارتفاع تقریبی هفت متر است.

نمای بیرونی آن تماماً با کاهگل اندود شده و سطح داخلی آن با آجر به‌صورت مطبق پوشیده است.

ورودی یخچال با قوس جناغی در جبهه غربی گنبد از سطح زمین با پلکان آجری به‌صورت مارپیچ به کف یخچال راه پیدا می‌کند.

این یخچال قدیمی از آثار دوره قاجار است و با هزینه شخصی بانویی به نام «گلین» برای استفاده اهالی احداث شد.

 درگذشته حوضچه یخ‌گیری از یخچال در زمستان پر می‌شد، یخ‌های آن را قطعه، قطعه کرده و داخل مخروطی افکن زمین می‌ریختند که انتهای آن چاهی بود و روی آن را با علف‌های تر پر می‌کردند.

بدین صورت آب ذوب وشده تا تیرماه باقی می‌ماند و یخ از طریق ساختمان مقابل آن به مردم عرضه می‌شد.

تاریخ ثبت در آثار ملی و عدم رسیدگی کامل مسئولین

 این اثر مهم در تاریخ دوم اسفند سال هفتاد و شش به شماره ۱۹۶۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

متأسفانه این مکان تاریخی پس از مرمت و بازسازی نیز به حال خود رها شده و به دلیل نوع معماری بنا، همچنان محلی برای رفت‌و آمد معتادان و دیگر افراد است.

نکته قابل‌تأمل اینجاست که نام خیابان یخچال یخ یبر به اسم میراث‌فرهنگی است!

 براساس گزارش‌های دریافتی پس از روی کار آمدن اعضای جدید شورای اسلامی شهر پاکدشت و شهردار وقت در این راستا اقداماتی برای حفظ، مرمت و حفاظت از یخچال یبر صورت‌گرفت و بنای مخروطی یخچال مرمت و ترمیم شد.

در اطراف این بنای تاریخی دیوار کشی ناقصی صورت گرفته است که به دلیل کامل نبودن این دیوار کشی و نداشتن درب مخصوص همچنان ورود حیوانات یا افراد معتاد و مزاحم به این بنا ممکن است صورت بگیرد.

این بنا علیرغم اینمکه اخیرا مورد توجه مسئولین قرار گرفت و ترمیم و بازسازی شد اما همچنان نیازمند رسیدگی و توجه بیشتر است.

پاکدشت با ۳۰ آثار تاریخی ثبت شده، شهرستان تاریخی استان تهران نیز محسوب می‌شود.