شب آرزوها کی است ؟ اعمال لیله الرغائب

نادی نیوز: در پاسخ به این سوال که شب آرزوها کی است، باید گفت: شب لیله‌الرغائب (به معنای “شب آرزوها”) یکی از شب‌های مقدس در تقویم اسلامی است که معمولاً در اولین شب جمعه ماه رجب برگزار می‌شود. 

این شب به دلیل فضیلت‌ها و برکات فراوانش نزد مسلمانان اهمیت ویژه‌ای دارد.

ویژگی‌های لیله‌الرغائب

معنای لغوی و اصطلاحی

واژه «رغائب» از ریشه «رَغَبَ» به معنای میل و اشتیاق می‌آید.

این شب، زمانی است که رحمت و بخشش الهی بر بندگان وسیع‌تر می‌شود.

اعمال مستحب لیله‌الرغائب

بر اساس احادیث اسلامی، در شب لیله‌الرغائب انجام عبادات خاصی توصیه شده است:

نماز لیله‌الرغائب

دو رکعت نماز است که در آن پس از حمد، سوره‌هایی مانند کوثر و توحید را می‌خوانیم. پس از نماز، دعای مخصوصی قرائت می‌شود.

دعا و طلب حاجات

این شب فرصت مناسبی برای راز و نیاز با خدا و درخواست آرزوها و حاجات است.

استغفار و توبه

تأکید شده است که انسان در این شب از گناهان خود توبه کند و رحمت الهی را طلب نماید.

اهمیت معنوی

در این شب، درهای رحمت الهی باز است و دعاها به سرعت مستجاب می‌شوند. برای همین، مسلمانان این شب را مغتنم شمرده و با دل‌های پاک به خدا نزدیک می‌شوند.

احادیث درباره لیله‌الرغائب

در برخی منابع اسلامی از پیامبر اکرم (ص) نقل است که فرشتگان در این شب به زمین می‌آیند و دعاهای بندگان را به درگاه خداوند می‌رسانند.

این شب فرصتی است تا با یاد خدا و اعمال نیک، امید به زندگی و آخرت بهتر را در دل‌ها زنده کنیم.

بررسی احادیث درباره شب لیله الرغائب

معتبر بودن احادیث مربوط به شب لیله‌الرغائب از دیدگاه منابع اسلامی و عالمان حدیث، محل بحث است. 

این موضوع بستگی به منبع و سند احادیث دارد. 

در ادامه کارشناس مسائل مذهبی نادی نیوز به بررسی مختصری در این زمینه می‌پردازد:

۱٫ احادیث درباره شب لیله‌الرغائب

در برخی منابع، احادیثی درباره فضیلت این شب و اعمال عبادی خاص آن، مانند نماز و دعا، نقل است.

مشهورترین حدیث درباره لیله‌الرغائب در کتاب “إقبال الأعمال” سید بن طاووس است. او از پیامبر اسلام (ص) نقل می‌کند که در شب جمعه اول ماه رجب، اعمالی مانند نماز لیله‌الرغائب و دعاهایی خاص سفارش است.

۲٫ بررسی اعتبار احادیث علمای شیعه

برخی عالمان حدیث‌شناس، مانند علامه مجلسی، نسبت به سند این احادیث احتیاط کرده‌اند و آن‌ها را به طور قطعی معتبر نمی‌دانند.

از سوی دیگر، برخی عالمان مانند سید بن طاووس، اعمال لیله‌الرغائب را به عنوان اعمال مستحبی توصیه کرده‌اند، اما سند این احادیث را ضعیف می‌دانند.

نظر اهل سنت

در میان اهل سنت، برخی مانند ابن تیمیه، این احادیث را نادرست و بدون اعتبار می‌دانند و حتی انجام اعمال خاص در این شب را بدعت می‌خوانند. 

اما برخی دیگر، مانند امام نووی، این اعمال را مستحب می‌دانند و به استناد برخی روایات آن را تأیید کردند.

۳٫ دیدگاه فقهی و عملی

بسیاری از عالمان، حتی در صورت ضعف سند احادیث، انجام اعمال عبادی در لیله‌الرغائب را به نیت رجاء (امید به ثواب) توصیه می‌کنند.

این شب فرصتی برای تقویت رابطه معنوی با خداوند است و برکات آن، در بسیاری از منابع دینی مورد تأکید است.

اگرچه سند احادیث لیله‌الرغائب به طور کلی قوی و معتبر نیست، اما به دلیل جایگاه معنوی این شب و ارتباط آن با ماه رجب (که ماهی پربرکت است)، انجام اعمال عبادی به نیت تقرب به خداوند و بدون تعهد به حتمی بودن آن‌ها، توصیه می‌شود.

لیله الرغائب در مفاتیح الجنان

در “مفاتیح الجنان”، اثر شیخ عباس قمی، به شب لیله‌الرغائب اشاره و اعمال خاصی برای این شب وجود دارد. 

این اعمال در بخش مربوط به اعمال ماه رجب آورده شده و شامل توصیه‌هایی برای شب جمعه اول ماه رجب می‌شود.

اعمال ذکر شده در مفاتیح الجنان

روزه‌داری در روز پنجشنبه

توصیه شده است که روز پنجشنبه اول ماه رجب روزه گرفته شود.

نماز لیله‌الرغائب

این نماز پس از نماز مغرب و بین نماز عشاء در شب جمعه (اولین شب جمعه ماه رجب) ادا می‌شود. دستورالعمل آن به این صورت است:

تعداد رکعات:

۱۲ رکعت (شش نماز دو رکعتی).

در هر رکعت:

یک مرتبه سوره حمد،

سه مرتبه سوره قدر،

۱۲ مرتبه سوره توحید قرائت شود.

پس از اتمام نماز:

۷۰ مرتبه بگویید:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَى آلِهِ.

سپس به سجده بروید و ۷۰ مرتبه بگویید:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَهِ وَ الرُّوحِ.

سر از سجده برداشته و ۷۰ مرتبه بگویید:

رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ.

مجدداً به سجده برو و بگو:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلَائِکَهِ وَ الرُّوحِ.

فضیلت این اعمال

در مفاتیح ذکر شده است که رسول خدا (ص) فرموده‌اند کسی که این نماز را بخواند، در شب اول قبرش خداوند ثواب این نماز را به شکل انسانی زیبا، با رویی خندان و زبانی فصیح به او می‌رساند و آن فرد مونس و همراه او در قبر خواهد بود.

توجه به اعتبار اعمال

گرچه شیخ عباس قمی این اعمال را از منابع پیشین مانند کتاب “إقبال الأعمال” سید بن طاووس نقل کرده است، اما خود وی نیز در مواردی نسبت به سند برخی از این اعمال احتیاط داشته است.

بنابراین، انجام این اعمال به نیت رجاء (امید به ثواب) توصیه می‌شود.

شب لیله الرغائب در منابع اهل سنت

شب لیله‌الرغائب در منابع اهل سنت نیز ذکر شده است، اما دیدگاه‌های علما و منابع اهل سنت درباره این شب متفاوت است. 

برخی از عالمان اهل سنت به فضیلت این شب و اعمال خاص آن اشاره کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر سند احادیث مربوط به این شب را ضعیف یا غیرقابل اعتماد می‌دانند.

ذکر در کتاب‌های عبادی و تفسیری

برخی از منابع اهل سنت مانند “کتاب قوت القلوب” ابوطالب مکی و “احیاء علوم الدین” امام غزالی به لیله‌الرغائب اشاره کردند و اعمالی همچون نماز و دعا در این شب را ذکر و این اعمال مشابه آن چیزی است که در منابع شیعه است.

این منابع، لیله‌الرغائب را به عنوان شبی برای توجه به خدا، توبه، و استغفار معرفی می‌کنند.

نظرات موافق

عالمانی همچون امام نووی (۶۳۱-۶۷۶ ه‍.ق) این شب را مورد تأیید کردند و انجام عبادات در آن را به نیت قرب به خداوند توصیه می‌کنند.

در برخی از کتاب‌های دعا و عبادات اهل سنت نیز، اعمال مشابهی با آنچه در شیعه ذکر شده، مانند نماز لیله‌الرغائب، آمده است.

نظرات مخالف

ابن تیمیه (۶۶۱-۷۲۸ ه‍.ق)، از رهبران تکفیری وهابیت، این شب را فاقد اعتبار می‌داند و اعمال مربوط به آن را “بدعت” معرفی می‌کند. او معتقد است که هیچ حدیث معتبری از پیامبر اکرم(ص) درباره این شب وجود ندارد.

برخی دیگر از عالمان اهل سنت نیز به دلیل ضعف اسناد احادیث مرتبط با لیله‌الرغائب، آن را تأیید نمی‌کنند.

اختلاف در پذیرش احادیث:

عالمان اهل سنت درباره سند احادیث مرتبط با لیله‌الرغائب به دو دسته تقسیم می‌شوند:

موافقان محتاط

این گروه، اعمال این شب را به نیت رجاء (امید به ثواب) می‌پذیرند، اما درباره اعتبار قطعی احادیث، احتیاط می‌کنند.

مخالفان قطعی

این گروه، احادیث مربوط به لیله‌الرغائب را ضعیف دانسته و برخی آن را جعل‌شده می‌پندارند.

شب لیله‌الرغائب در برخی منابع اهل سنت ذکر شده و در میان عوام این مذهب، به‌ویژه در جوامع صوفی و اهل زهد، محبوب است. با این حال، در میان عالمان حدیث و فقه، نظرات درباره اعتبار و اعمال این شب متفاوت است. بسیاری از عالمان اهل سنت توصیه می‌کنند اعمال عبادی این شب با نیت غیرقطعی و رجاء انجام شود.

بهترین دعا در شب آرزوها

همانطور که پیش‌تر ذکر شد، شب لیله‌الرغائب به عنوان یکی از شب‌های پرفضیلت در ماه رجب، فرصت مناسبی برای دعا و درخواست از خداوند است. 

بهترین دعاها در شب آرزوها، دعاهایی هستند که بر اساس مضامین قرآنی، طلب رحمت، مغفرت، و خیر دنیا و آخرت را دربرمی‌گیرند. 

در ادامه، چند دعا و توصیه کلی برای شب لیله‌الرغائب از نگاه شما می‌گذرد:

۱٫ دعای طلب مغفرت و رحمت

یکی از بهترین دعاها در این شب، دعایی است که از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است:

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی، إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ.

ترجمه:

پروردگارا، مرا ببخش و بر من رحم کن و از گناهانم درگذر؛ همانا تو بسیار توبه‌پذیر و مهربانی.

 

۲٫ دعای حاجات و آرزوها

در این شب که به “شب آرزوها” مشهور است، می‌توانید این دعا را بخوانید:

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِمَّنْ دَعَاکَ فَأَجَبْتَهُ، وَ تَوَکَّلَ عَلَیْکَ فَکَفَیْتَهُ، وَ تَقَرَّبَ إِلَیْکَ فَقَبِلْتَهُ.

ترجمه:

خدایا، مرا از کسانی قرار ده که تو را خواندند و اجابت کردی، بر تو توکل کردند و تو آنان را کفایت کردی، و به سوی تو نزدیک شدند و تو آنان را پذیرفتی.

۳٫ دعای جامع از امام سجاد (ع)

دعای زیر از صحیفه سجادیه، برای طلب خیرات دنیوی و اخروی توصیه شده است:

یَا مَنْ ذَکْرُهُ شَرَفٌ لِلذَّاکِرِینَ، وَ یَا مَنْ شُکْرُهُ فَوْزٌ لِلشَّاکِرِینَ، وَ یَا مَنْ طَاعَتُهُ نَجَاهٌ لِلْمُطِیعِینَ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اقْضِ حَوَائِجَنا جَمِیعاً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ، إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ.

ترجمه:

ای کسی که یاد تو، شرافت برای یادکنندگان است؛ ای کسی که شکر تو، کامیابی برای شکرگزاران است؛ ای کسی که اطاعت از تو، نجات برای مطیعان است، بر محمد و آل او درود فرست و حاجات ما را در دنیا و آخرت برآورده کن؛ به راستی که تو بر هر چیزی توانایی.

۴٫ ذکر صلوات

ذکر صلوات، به‌ویژه با عبارت زیر، از اعمال بسیار سفارش‌شده در این شب است:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَى آلِهِ.

۵٫ دعای شخصی و قلبی

شب لیله‌الرغائب فرصتی است برای دعاهای شخصی و آرزوهای قلبی. هر چه در دل دارید، با اخلاص و از عمق قلب، با خداوند در میان بگذارید. این شب به‌ویژه برای طلب مغفرت، رفع گرفتاری‌ها، و عاقبت‌به‌خیری توصیه می‌شود.

توصیه کلی

دعاهایی که شامل یاد خدا، توبه، استغفار، و طلب خیر برای خود و دیگران باشد، بهترین دعاها در شب لیله‌الرغائب هستند.

شب لیله الرغائب از چه ساعتی شروع می‌شود؟

شب لیله‌الرغائب، که شب آرزوها نیز نامیده می‌شود، از لحظه غروب آفتاب در اولین پنجشنبه ماه رجب آغاز می‌شود و تا اذان صبح جمعه ادامه دارد.

آغاز شب آرزوها

بر اساس تقویم اسلامی، هر شبانه‌روز از غروب آفتاب آغاز می‌شود. بنابراین، شب لیله‌الرغائب با غروب آفتاب روز پنجشنبه شروع می‌شود.

پایان شب آرزوها

پایان این شب با طلوع فجر (اذان صبح جمعه) مشخص می‌شود.

بهترین زمان برای عبادت در شب آرزوها

بعد از نماز مغرب و عشاء

اعمال خاص لیله‌الرغائب، مانند نماز مخصوص این شب، به طور معمول بعد از نماز عشاء انجام می‌شود.

نیمه‌شب تا سحر

بهترین زمان برای راز و نیاز و دعا، ساعات پایانی شب و قبل از اذان صبح است، چرا که این زمان در روایات اسلامی به عنوان ساعت استجابت دعا قلمداد می‌شود.

توصیه عملی

شب لیله‌الرغائب از غروب پنجشنبه شروع می‌شود و تا اذان صبح جمعه ادامه دارد. در این بازه زمانی، هر لحظه‌ای برای دعا و عبادت ارزشمند است، اما ساعات پایانی شب به دلیل فضیلت خاص آن، بیشتر توصیه می‌شود.

لیله الرغائب ۱۴۰۳ چه تاریخی است؟

شب آرزوها کی است سوال این روزهای شماست. شب لیله‌الرغائب در سال ۱۴۰۳ هجری شمسی، مطابق با پنجشنبه ۱۳ دی ۱۴۰۳ (۲ ژانویه ۲۰۲۵ میلادی) است. این شب با اولین شب جمعه ماه رجب ۱۴۴۶ هجری قمری مصادف می‌شود. 

بر اساس تقویم اسلامی، شب‌ها از غروب آفتاب آغاز می‌شوند؛ بنابراین، لیله‌الرغائب از غروب پنجشنبه ۱۳ دی ۱۴۰۳ شروع شده و تا اذان صبح جمعه ادامه خواهد داشت. 

این شب به عنوان شب آرزوها شناخته می‌شود و فرصتی مناسب برای تقرب به خداوند و طلب حاجات است.

در مناسبت‌های مختلف همراه نادی نیوز باشید.