ایام فاطمیه ۱۴۰۳ چه تاریخی است؟
اینکه ایام فاطمیه ۱۴۰۳ چه تاریخی است و چرا فاطمیه اول و دوم داریم، نیازمند دانستن مطالب مقدماتی است. از جمله آنکه: درباره تاریخ شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها روایات مختلف است. از چهل روز تا شش ماه.
کارشناسان مذهبی نادی نیوز در این مطلب به بررسی روایات پیرامون شهادت حضرت زهرا خواهند پرداخت.
شهادت حضرت زهرا هفتاد و پنج روز یا نود و پنج روز بعد از رحلت پیامبر
بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله. میان علمای شیعه، دو تاریخ مشهور و مقبول است: یکی هفتاد و پنج روز بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و دیگری نود و پنج روز.
با توجه به اینکه تاریخ رحلت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلیم کاملا مشخص است و در بیست و هشتم صفر، بنا به روایت ۷۵ روز، در مورخه سیزدهم تا پانزدهم جمادی الاوّل، شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها است؛ و این ایام را فاطمیه اوّل می خوانند.
اما بنا به روایت ۹۵ روز، شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها، در سوم تا پنجم جمادی الثانی است؛؛ و این ایام را فاطمیه دوم می خوانند.
بنابراین ایام فاطمیه جمعا ۶ روز است:
۳ روز در ماه جمادی الاول
۳ روز در ماه جمادی الثانی.
تاریخ دقیق فاطمیه اول و فاطمیه دوم ( تاریخ شمسی ایام فاطمیه ۱۴۰۳ )
فاطمیه اول از ۱۳ تا ۱۵جمادی الاول است. این تاریخ در تقویم شمسی سال ۱۴۰۳ مصادف است با روزهای جمعه ۲۵ آبان ۱۴۰۳ تا یکشنبه ۲۷ آبانماه ۱۴۰۳٫
فاطمیه دوم از سوم تا پنجم جمادی الثانی است. این تاریخ در تقویم شمسی امسال مصادف است با روزهای پنجشنبه ۱۵ آذر که به همین مناسب تعطیل رسمی است تا روز شنبه ۱۷ آذر ۱۴۰۳٫
چرا ایام فاطمیه سه روز است؟
ظاهراً علت اینکه سه روز در هر ماه بعنوان روز شهادت آن حضرت معرفی شده است به این دلیل است که:
این احتمال وجود دارد که ماه‌های قمری از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تا شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها، ۲۹روز بوده باشند، حال آنکه در صورت کامل بودن ماه‌های قبل، روز شهادت ۱۳ جمادی الاول و یا سوم جمادی الثانی خواهد بود. چرا که طبق تقویم، حداکثر سه ماه قمری ۲۹ روزه و حداکثر ۴ ماه قمری ۳۰ روزه می توانند پشت سر هم قرار گیرند.
فلسفه دهه فاطمیه اول و دهه فاطمیه دوم
اما در اجتماع عامی، به دهه دوم جمادی الاول، از ۱۰ تا ۲۰ جمادی الاول – مطابق روایت ۷۵ روز – که زمان شهادت حضرت است، دهه فاطمیه اول و به دهه اول جمادی الثانی از ۱ تا ۱۰ جمادی الثانی – مطابق روایت ۹۵روز – که زمان شهادت حضرت است،دهه فاطمیه دوم گفته می شود.
نظر رهبری درباره تاریخ دقیق فاطمیه
حجت الاسلام ادیب یزدی از وعاظ مشهور تهران، ضمن نقل خاطره‌ای از سوال یکی از نزدیکان مقام معظم رهبری درباره نظر ایشان درمورد تاریخ دقیق شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها اظهار داشتند:
ایشان در پاسخ به این سوال فرمودند:
«برای شما چه فرقی می کند کدامیک صحیح باشد. خداوند خواست که مردم بیشتر به یاد مادر ما باشند و بیشتر برای مادر ما عزاداری و بیان فضائل ایشان را بکنند.»
تاریخ دقیق شهادت حضرت زهرا طبق نقل تاریخ
درباره زندگانی تنها دختر نبی مکرم اسلام(ص) زوایای پنهانی بسیاری وجود دارد که یکی از مهم ترین آنها، مربوط به زمان شهادت این بانوی بزرگ اسلام است.
در منابع متقدم درباره مدت زمان حیات ایشان بعد از پیامبر(ص) دست‌کم پانزده گزارش و نقل تاریخی وجود دارد. این گزارش‌ها نیز از آنجا شروع می‌شود که آن حضرت پس از رحلت پیامبر(ص) چند روز زنده بود؟
گزارش‌های متعددی همچون ۲۴، ۲۹، ۳۰، ۳۵،۴۰ روز، دو ماه، ۷۲، ۷۵ روز، ۸۵ روز، ۹۰ روز، سه ماه، چهار ماه و… نوشته‌اند، اما غالب نظریات این است که حضرت بعد ۷۵ یا ۹۵ روز بعد از رحلت نبی مکرم اسلام(ص) به ملکوت اعلی پیوست.
در نوشتار حاضر ابتدا نظریات مختلف را مطرح و در ادامه به بررسی این روایات خواهیم پرداخت و در نهایت نظر صحیح‌تر را مطرح می‌کنیم.
شهادت حضرت زهرا از نظر علمای اهل سنت
بسیاری از منابع متقدم و متاخر اهل سنت به زندگانی حضرت زهرا(س) به عنوان یگانه دخت نبی مکرم اسلام توجه داشته اند. از جمله این افراد می توان به:
- ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری (معروف به ابن قُتَیبَه) در گذشته به سال ۲۷۶ هجری، صاحب کتاب «الامامه والسیاسه»،
- ابن شهر آشوب سروی (درگذشته به سال ۵۸۸هجری) صاحب کتاب المناقب،
- أبی الفتح محمد بن عبدالکریم بن أبی بکر احمد شهرستانی (در گذشته سال۵۴۸ هجری) در کتاب خود بنام «الملل و النحل»
- ذهبی مورخ مشهور (در گذشته ی سال ۷۴۸هجری) در کتاب خود بنام «لسان المیزان»
- شهاب الدین احمد معروف به ابن عبد ربه اندلسی در کتاب “العقد الفرید”
- عمر رضا کحاله؛ از علمای معاصر اهل سنت
- و…
به شرح حال زندگانی حضرت زهرا(س) پرداختند. عمده توجه این کتب به سال‌های حیات حضرت بعد از رحلت پیامبر(ص) و نیز مباحث مرتبط با سقیفه بنی‌ساعده و موضوع بیعت‌گیری از حضرت امیر و نیز فدک می‌باشد.
این منابع نام برده شده درباره کیفیت و چگونگی شهادت حضرت زهرا(س) نقل های بسیار نزدیک به مکتب تشیع را گزارش کرده‌اند، ولی زمان دقیق شهادت حضرت را مشخص نکرده‌اند.
در مقابل برخی دیگر از منابع اهل سنت، گزارش‌های پراکنده‌ای درباره زنده ماندن آن حضرت پس از پدر، از سه ماه تا ۸ ماه نقل کردند.
در برابر این گزارش، عمده‌ترین گزارش‌شان زنده بودن آن حضرت تا ۶ ماه است. این نقل عمدتا به دو راوی یعنی زُهری و عروه بن زبیر برمی‌گردد که از عایشه نقل کرده‌اند.
شهادت حضرت زهرا از نظر علمای شیعه
ابوالفرج الاصفهانی، صاحب کتاب مقاتل الطالبین که به شرح حال و شهادت فرزندان و نوادگان اهل بیت(ع) پرداخته است، نقل‌های مختلفی درباره مدت زمان حیات حضرت زهرا(س) بعد از حضرت رسول(ص) گزارش کرده که کمترین زمان ۴۰ روز و بیشترین زمان را ۸ ماه بیان کرده است.
روایات مبنا برای فاطمیه دوم
مجلسی روایتی را از امام باقر(ع) نقل می کند که بر اساس آن شهادت حضرت ۹۰ روز بعد از رحلت حضرت رسول اتفاق افتاده است.
صاحب کتاب «دلایل الامامه» به سلسله اسناد خود روایاتی از امام صادق(ع) نقل می‌کند که حضرت می‌فرماید:
حضرت زهرا(س) در ماه جمادی الاخر روز سه شنبه، ۳ روز از ماه گذشته در سال ۱۱ هجری از دنیا رفتند. این دو روایت مبنای مورد اتخاذ غالب علمای شیعه می باشد.
همچنین:
- شیخ مفید در مسار الشیعه
- بیرونی در آثار الباقیه
- شیخ طوسی در مصباح المتهجد
- شیخ طبرسی در اعلام الوری
- ابن طاووس در اقبال الاعمال
- کفعمی در مصباح
- شیخ بهائی در توضیح المقاصد
بر شهادت آن حضرت در سوم جمادی‌الثانی تصریح دارند.
افزون بر آن، ابن خزاز (متوفی قرن سوم) در کتاب کفایه الاثر، مطلبی از جابر عبدالله انصاری ذکر می‌کند که جابر زنده بودن حضرت زهرا(س) را حدود سه ماه پس از پدر نقل کرده‌اند و جابر هم در زمان پیامبر و حضرت زهرا(س) زندگی می‌کر‌د.
روایات مبنا برای فاطمیه اول
کلینی از امام صادق(ع) روایت کرده که حضرت فرمودند: «بدرستی که توقف فاطمه(ع)در این دنیا پس از پدر گرامیش ۷۵ روز بود.»
این دسته از روایات هم مبنای نظر برخی از علمای شیعه از جمله مرحوم کلینی گردیده است.
روایت امام صادق درباره تاریخ شهات حضرت زهرا
همانطوری که بیان گردید، معتقدین به ۷۵ یا ۹۵ هر دو سخن خود را ارجاع به حدیثی از امام صادق(ع) می‌دهند.
از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) درباره این موضوع روایات متفاوتی داریم.
روایاتی از امام باقر(ع) داریم که زنده بودن حضرت فاطمه(س) پس از پدر را ۷۰ روز، دو ماه، ۷۵ روز، سه ماه، ۹۵ روز و حتی چهار ماه هم ذکر کرده‌اند. اما از امام صادق(ع) روایتی داریم که با تعبیر ۷۵ روز و ۹۵ روز نقل شده است.
برنامه های ایام فاطمیه ۱۴۰۳
هیئت‌های مذهبی در تهران و شهرهای مختلف کشور به مناسبت ایام فاطمیه ۱۴۰۳ به اقامه عزاداری می‌پردازند.
جهت اطلاع از این برنامه‌های اینجا کلیک کنید.
